Wonder Medeniyet Akademisi Sosyal Bilimler ve Sanat Araştırmaları projesi kapsamında düzenlenecek ‘Osmanlı-Avusturya İlişkileri ve Avusturya Tarihi’ başlıklı 9 haftalık ders programı için tıklayınız: Osmanlı-Avusturya İlişkileri

Aydınlanma Çağı, Avrupa’nın her coğrafyasında ve toplumsal katmanlarında birbirinden farklı sonuçlar doğurmuştur. Bugünün dünyasından geriye dönüp baktığımızda, sebep ve sonuçları itibariyle özellikle Yahudi aydınlanmasının kendine özgü bir karakteri olduğunu görürüz. Yahudilerin Batı toplumu içindeki gelişimleri ve Batı toplumunun yüksek kültürünün taşıyıcısı durumuna gelmelerinin gerçekten de incelenmeye değer birçok yönü var. Bu süreci bir örneklem ile…

Hâtırât terimi aslen edebî bir tür olarak algılanır. Ancak onun yazılı en eski metinler arasında müstesna bir yeri olduğunu bilirsek, terimsel karşılığını bulmasının; yani edebî bir tür şeklinde tezahürünün daha dünün meselesi olduğunu da tahmin etmek zor olmaz. Yani hâtırât, esasında dışa dönük yüzüyle tarihe kaynaklık etmesi neticesinde değerini bulur. Zaten hâtırâtların içinde bir sınıflandırma…

Mâlum olduğu üzere Osmanlı’nın küçük bir beylik iken nasıl oldu da kısa sürede bu kadar geniş bir coğrafyaya yayılarak hem siyasî hem sosyal bakımdan oturmuş bir yapı haline geldiğine dair özellikle son yüzyılda artan sayıda yorumlar ortaya konmakta. Paul Wittek ile başlayıp, Fuad Köprülü, Halil İnalcık, Cemal Kafadar ve Heath Lowry ile devam eden bu…

Türk edebiyatı söz konusu olduğunda “kitap okuyorum” diyen her kişinin okuması gereken isimlerin başında gelir Sabahattin Ali. Ne var ki bir insanın kadrinin teslim edilmesi için önce onunla tanışılması gerekir. Sabahattin Ali gibi uğruna can, ömür verilen sevdaları en güzel şekilde anlatan, iflah olmaz dertlere düşmüş insanları çok etkileyici ölçüde tasvir eden, cümleleri hiç eskimeyen…

Genel bir çerçeve ile tarihçiler, 17. yüzyılın ortalarından 1815 yılına kadar, Fransa’nın Avrupa devletleri arasında en büyük güce sahip olduğu konusunda ittifak ederler. Bu tarihsel süreç içerisinde, III. William’ın 1689’da kraliyet tacını giymesiyle değişim emareleri gösteren dış politikasıyla bağlantılı olarak İngiltere,[1] Fransa’nın en önemli rakibi haline dönüşmüştür.[2] Sonrasında İngiltere ile Fransa yedi kez  karşı karşıya…

Tarihte kendisi hakkında birbirine en zıt görüşler ortaya sunulan kişiler velîlerdir. Bu mânâda örnek olarak ilk akla gelen isimlerden birisi de şüphesiz Hz. Muhyiddîn İbn Arabî’dir. Hiç kimse tasavvufî konulara dâir fikirlerini İbn Arabî kadar etkili ve sistemli ortaya koymamıştır. Bundan dolayıdır ki, onun görüşleri bütün irfân mekteplerine sirâyet etmiştir. Kendisinden sonra tasavvufun nüfuz etmediği…

Soğuk bir Viyana sabahında Süleymaniye Kütüphanesi Müdürü Emir Eş ile Viyana Ulusal Kütüphanesi’nin en müstesna bölümlerini gezerken, kütüphanelerin nitelik ve nicelik ilişkisini muhabbet konusu edinmiştik. Kendisi, esasen kıymetli olanın matbu değil, yazma eser sayısının olduğunu anlatmaya çalışırken; bir hikâyecik aktarmıştı: Berlin Kütüphanesi’nden bir ekip ziyaret için Süleymaniye Kütüphanesi’ne gelir. Ziyaretçiler edeben hassasiyetle ağırlanırlarken Berlin Kütüphanesi’nin…

1582 senesinde Balıkesir’de bir çocuk doğar. Mehmed adını alan bu çocuk, babası kadı olduğu için sonraları Kadızâde ismiyle meşhur olacaktır. Tarih onu, Osmanlı’nın otorite zaafları yaşamaya başladığı dönemlerde, yani 17. yüzyılda patlak veren sosyal hadiselerin en tanınmış simaları arasına yerleştirecektir. Çok ciddi boyutlara varacak olan bunalımlar zincirinin belki de ilk halkası: Kadızâdeliler Hareketi. 17. yüzyıl…

“İyilik ve adalet tüm zorluklara rağmen mağlup edilemez.” Sezai Karakoç’un Akif’e dair düşüncelerini kaleme alırken ortaya koyduğu bir tespit vardır. Ona göre büyük insanların ölümleri bir bakıma onların doğumudur. Çektikleri çile bir ömür süren bir doğum sancısıdır ve onlar öldüklerinde tam olarak doğmuş olurlar. Aliya İzzetbegoviç ve eserleri ile tanışan birinin bu tespitin Aliya’da da…

  „Bir kimsenin noksanını söylemekle o şuur teşekkül etmiyor ki efendim. O şuur, önce tefekkürde teşekkül edecektir.” Ağustos’un başlarıydı. Bu ayın kendine has sıcağının henüz hissedilmediği bir sabah vaktinde Gemlik Körfezi’ni genişçe gören bir mekânda elimdeki birkaç gazeteyi karıştırıyordum. Marmara çarşaf gibi olmasa da oldukça durgundu. Balkon kapısı rüzgarın etkisiyle kendi kendine bir açılıp bir…

‘Sömürge’ (koloni) terimini yabancı bir toprağın işgali, bu toprağın işlenmesi ve oraya göçmenlerin yerleşmesi ile açıklamaya çalışırsak bu tanımın eski Yunan dönemini de kapsadığını söyleyebiliriz.(1) Genel anlamıyla ele alınan sömürgeciliği yani “gerçek anlamdaki sömürgecilik macerası”nı ise batı tarih geleneği Coğrafi Keşifler dönemiyle başlatır. 15. yüzyıldaki kaşifler buna ön ayak olmuşlar, bir kısmı özel olarak kralların…

İbn Arabî, 1165 senesinde Endülüs’te doğmuş, gençlik yıllarını yine aynı yerde ve Kuzey Afrika’nın bazı bölgelerinde birçok büyük şeyhin hizmet halkasına dahil olup onlardan tasavvufî ilim öğrenerek geçirmiştir. Orta yaşlarına geldiği sıralarda ilahî ilhamla bir daha geri dönmemek üzere doğuya doğru yola çıkarak, sırasıyla Kahire, Mekke, Kudüs, Bağdat, Şam, Halep, Konya ve Malatya gibi şehirleri…

Meşhum İkinci Viyana bozgununu izleyen yıllarda ecdat eski gücünden çok uzaktır artık. Sadece Avrupa devletleri değil, Balkanlar’daki  halklar da  Devlet-i Aliyye’nin yenilebilir ve dağılabilir bir güç olduğunu görürler. Durumu dramatik hale sokan önemli nokta da budur aslında. Balkan eyaletlerinde ilk anda bir kargaşa hakim olmaya başlar, iktisadi çöküntü ve asayişsizlik içine düşerler. Halk sürekli olarak…